Heel Holland ̶B̶a̶k̶t̶ Leert!

Wat kan er anders, als er niet voor elke groep een leerkracht staat? Zonder dat de onderwijskwaliteit in het geding komt? In de leergang ‘Heel Holland Leert’, van ‘Onderwijs Maak Je Samen’, ga je samen met je team nadenken hoe je voor jouw doelgroep, op jouw school, het onderwijs anders en beter kan organiseren. Marloes Cuiper deed met haar managementteam van de Columbusschool mee aan ‘Heel Holland Leert’ en haalde daar veel inspiratie uit. Zij kunnen aan de slag! Jullie ook?

Waar werk je?

“Ik werk als directeur bij de Almeerse Scholengroep, op de Columbusschool in Almere Poort. De Columbusschool is een grote basisschool, met ruim 630 leerlingen en 60 medewerkers. We zitten verdeeld over drie locaties.

In november heb je met een paar teamleden meegedaan aan ‘Heel Holland Leert’; hoe was dat?

Klopt! Ik heb meegedaan met mijn twee adjunct-directeuren, de schoolleider in opleiding en een van onze intern begeleiders. Het was een driedaagse leergang, extern, in Helmond, met twee overnachtingen. De leergang werd gegeven op de locatie van ‘Onderwijs maak je samen’. Naast onze school was er nog een school uit de buurt van Helmond en drie andere scholen uit Almere: de Droomspiegel, de Polderhof en de Ontdekking. We hebben echt lange dagen gemaakt, maar wel dagen waarin we ontzettend veel inspiratie hebben opgedaan. De inspiratie haalden we uit masterclasses, theorieën die we kregen aangeboden, verschillende sprekers, maar ook concrete voorbeelden waarvan we hoorden dat die in de praktijk al waren uitgevoerd. Allemaal gericht op het meegeven van inspiratie over hoe je dingen anders kan organiseren binnen je school. We hebben vooral ideeën uitgewisseld binnen ons managementteam. Maar ook daarbuiten, met de andere deelnemende scholen. Aan het eind van de driedaagse moesten we aan elkaar een presentatie geven van de school ‘als ideale oefenplaats’, waar leerlingen actief kunnen oefenen met vaardigheden die ze nodig hebben om succesvol deel te kunnen nemen aan de samenleving.  

‘Je kunt de toekomst  niet voorspellen, maar je kunt
wel denken in toekomstbeelden.’

Waarom is ‘Heel Holland Leert’ volgens jou zo waardevol?

Door de verschillende inzichten die je krijgt, word je op andere gedachten gebracht. Je wordt er echt toe aangezet om anders te gaan denken. En anders naar dingen te gaan kijken.

In de stad met het grootste lerarentekort van Nederland, moet je vooruit durven denken. En goed voorbereid zijn! Het toenemende lerarentekort vraagt om een aanpak richting anders organiseren. Veel scholen hebben al veel last van het lerarentekort; anderen nog maar een beetje. In die laatste categorie vallen wij nu nog met de Columbusschool. Gelukkig maar! Maar iedere school in Almere gaat, denk ik, op den duur last ondervinden van het lerarentekort. Ik zag deze leergang echt als een grote kans om inspiratie op te doen over hoe we daar goed op voorbereid kunnen zijn. Je kunt de toekomst niet voorspellen, maar je kunt wel denken in toekomstbeelden. Dat is bij mij echt blijven hangen vanuit de leergang. Niet afwachten tot het zover is, maar de regie pakken . De eerste stappen hebben we gezet met het managementteam van de Columbusschool.

‘We hebben allemaal hetzelfde doel, namelijk
het best mogelijke onderwijs voor de kinderen in Almere.’

Daarnaast denk ik dat je als professionals, na het volgen van ‘Heel Holland Leert’, ook sneller kunt schakelen met elkaar. Omdat je over dezelfde informatie en inzichten beschikt. Wat mij betreft zouden niet alleen scholen eraan mee moeten doen, maar bijvoorbeeld ook medewerkers van het bedrijfsbureau, van de besturen, zoals een controller of een beleidsmedewerker. Als je als professionals met elkaar kunt meedenken, bij bijvoorbeeld een formatie- of begrotingsgesprek, kun je vanuit ieders expertise de nieuwe gedachte van anders organiseren nóg beter tot uitvoering brengen. We hebben allemaal hetzelfde doel, namelijk het best mogelijke onderwijs voor de kinderen in Almere. Door elkaar te helpen vanuit die verschillende expertises, kun je ook sneller stappen zetten!

Hoe gaat het nu verder met ‘Heel Holland Leert’?

We hebben inspiratie opgedaan en ideeën op papier gezet. Die ideeën gaan we nu samen met het managementteam uitwerken en onderzoeken. Én, heel belangrijk, we gaan de teams hierin meenemen. We gaan  input ophalen binnen het team. In februari is er een vervolg op de driedaagse, een vierde studiedag. Op deze dag komt veranderkundige Annemarie Mars spreken en ons bevragen en adviseren. Zij gaat ons helpen met ons plan om het team mee te krijgen in de veranderingen. Daarna volgt er nog een maatwerkafspraak. Er komt dan een begeleider van ‘Onderwijs Maak Je Samen’ op school om met ons mee te denken, ons te helpen ons plan van aanpak te finetunen.

Wat ik mensen wil meegeven: Na drie dagen ‘Heel Holland Leert’ vertrek je met een hoofd vol inspiratie. En dan kom je terug in de echte wereld, op je school en zit je weer in de waan van de dag. Daar moet je wel voor waken. Dit interview heeft mij weer geholpen om even goed te reflecteren en alles weer op een rij te zetten. Heel fijn! 

Hoe ging de samenwerking met de andere scholen tijdens de driedaagse?

Het contact met de andere scholen verliep heel prettig en soepel. Het was ook interessant om verhalen van elkaar te horen. En de uitdagingen te delen waar iedere school tegenaan loopt. Er is herkenning en dat schept een band.

‘Je kan als school niet alles doen. Je moet keuzes maken.’

Heeft ‘Heel Holland Leert’ voor de Columbusschool al concrete plannen voor verandering opgeleverd?

Ja, zeker wel. We hebben veel ideeën opgedaan, die we willen gaan omzetten in plannen. Zo hebben we een ander perspectief op tijd gekregen. Het idee is om de lestijd nog beter af te stemmen op de leerlingpopulatie. En nóg zuiniger om te gaan met de kostbare lestijd. Denk bijvoorbeeld aan extra hulp aan leerlingen door externe partijen. Daar wordt nu best veel tijd aan besteed, onder schooltijd. Maar dat gaat wel ten koste van de kostbare lestijd voor die leerlingen. Aan die knop zouden we dus kunnen gaan draaien. We zouden kunnen onderzoeken of we die extra hulp bijvoorbeeld buiten schooltijd kunnen gaan aanbieden. Verder staan er altijd veel activiteiten op de jaarkalender van een school. Die gaan we goed onder de loep nemen en daarna, waar mogelijk, betere keuzes maken. Misschien moeten we de lesroosters anders gaan inrichten door de onderwijstijd bewuster en anders in te zetten. Daarmee kunnen we wellicht gelijkere kansen voor leerlingen creëren.

Wat nog meer? Oh ja, we hebben ook ideeën voor betekenisvol leren. Hoe kunnen we dit nog beter inzetten binnen ons lesaanbod. Zodat de lessen nog beter aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen en we leerlingen talenten kunnen laten ontdekken. Want dat is de achterliggende gedachte bij betekenisvol leren. Je wilt de kinderen klaarstomen voor de maatschappij. Je wilt ze een stevige basis meegeven. Wat hebben ze daarbij nodig? Je hebt natuurlijk de basisvaardigheden die heel erg belangrijk zijn. Maar je hebt ook nog de vakken daaromheen. Hoe maak je de kinderen zo zelfstandig mogelijk en hoe kunnen ze hun talenten op andere gebieden nog meer ontdekken? Het moet niet uitmaken bij welke leerkracht je zit. Een leerkracht die heel goed is met muziek of expressievakken bijvoorbeeld, zou die expertise ook anders kunnen inzetten voor andere groepen. Nog beter kijken naar de expertise van alle collega’s dus en daar een plan voor maken. Oftewel: hoe kunnen we beter gebruikmaken van elkaar in de school? Tenslotte nog de omgeving, dat is ook een aspect van betekenisvol leren. Hoe kun je gebruik maken van de omgeving van iedere school? Hoe kun je meer samenwerken in de wijk? Denk aan een buurtcentrum waar kinderen iets kunnen betekenen. Betekenisvol leren is absoluut een idee waar we op willen gaan voortborduren!

‘We hebben elkaar heel hard nodig!’

Wat heeft bij jou de meeste indruk gemaakt van ‘Heel Holland Leert’?

Het sneeuwde in Helmond! Dat is wel blijven hangen, ha ha. We hebben samen ‘echt’ stappen gemaakt in de sneeuw. Hoe kun je anders omgaan met tijd? En hoe begrens je als school je maatschappelijke opdracht? Die vragen hebben mij enorm getriggerd en houden mij bezig. Die wil ik niet uit het oog verliezen. Aan die knoppen kunnen wij nu gaan draaien. En…je kan als school niet alles doen. Je moet keuzes maken. Je primaire opdracht is de kinderen goed onderwijs te geven. Op sommige scholen is het lesprogramma zo ingericht dat daar nog heel veel bij komt. En je primaire opdracht in het nauw komt. Wees je daar bewust van en blijf goed kijken wat er in het koersplan van ASG staat, in je schoolplan en wat er echt thuishoort in het jaarplan of jaarkalender van jouw school. Die aspecten moeten heel goed op elkaar afgestemd zijn. Doe er geen dingen bij die niets toevoegen aan de opdracht die je hebt. Ja, ik denk dat heel veel scholen hier winst uit kunnen halen.

Waarom moeten alle scholen meedoen aan ‘Heel Holland Leert’?

Als alle scholen over de inspiratie en ideeën beschikken, die de leergang voortbrengt, dan kunnen zij  sneller en beter met elkaar samenwerken en vanuit de nieuwe gedachte samen dingen tot uitvoer brengen. Serieus, ik gun het iedere school om mee te doen aan ‘Heel Holland Leert’. Waarom zou je het wiel zelf moeten uitvinden? Ik denk dat directeuren binnen heel Almere veel meer steun aan elkaar kunnen hebben. We hebben allemaal dezelfde uitdagingen; laten we meer gebruikmaken van elkaar! We hebben elkaar heel hard nodig!”